Oscyloskop cyfrowy to urządzenie
niezbędne w każdej pracowni elektronicznej. Pozwala na podgląd przebiegów
elektrycznych, pomiar ich amplitud, czy częstotliwości przy paśmie sięgającym
setek megaherców. Dodatkowo możliwość analizy kilku kanałów jednocześnie
pozwala na porównanie badanych sygnałów.
Niestety tego typu urządzenia są
bardzo drogie, przez to dla zwykłego elektronika-hobbysty niemal nieosiągalne…
Jednak dysponując odpowiednim zakresem wiedzy, przy pomocy właściwych elementów
można stworzyć prosty oscyloskop, nieco uboższy w funkcje i o mniejszym paśmie,
ale równie pomocny przy wykonywaniu pomiarów i podglądzie przebiegów
elektrycznych.
Teoria
Do budowy własnego urządzenia, jakim ma być oscyloskop cyfrowy, niezbędne jest zaznajomienie się z elementarną wiedzą, dotyczącą zasad jego działania.
Próbkowanie - proces tworzenia sygnału dyskretnego,
reprezentującego sygnał ciągły za pomocą ciągu wartości nazywanych próbkami.
Pozwala na odtworzenie informacji na podstawie zmierzonych danych. Częstotliwość próbkowania- szybkość z jaką
przetwornik ADC konwertuje sygnał wejściowy.
Zgodnie z twierdzeniem Nyquista, częstotliwość próbkowania powinna być co najmniej dwukrotnie wyższa od najwyższej składowej częstotliwości sygnału
mierzonego.
Częstotliwość Nyquista jest równa częstotliwości najwyższej
składowej harmonicznej, którą chcemy odtworzyć bez błędów (aliasingu) podczas
odtwarzania sygnału z postaci dyskretnej do ciągłej.
Aby dokładnie odtworzyć przebieg
sygnału, próbki muszą być pobrane z prędkością większą niż dwukrotność
najwyższej składowej częstotliwości sygnału. W przeciwnym razie może nastąpić
zjawisko aliasingu. Zjawisko to
polega na zniekształceniu sygnału w procesie próbkowania wynikające z
niespełnienia powyższych założeń. Powoduje występowanie w sygnale tzw. aliasów,
czyli błędnych częstotliwości.
Na rysunku widać dwa różne
sygnały odtworzone na podstawie tych samych próbek.
Rozdzielczość - jest najmniejszą zmianą napięcia wejściowego
jaką przetwornik może uchwycić. Przetwornik ADC pobiera sygnał analogowy i
zamienia ją w liczbę binarną. W ten sposób każda liczba binarna z ADC reprezentuje
pewien poziom napięcia. Rozdzielczość ogranicza precyzję pomiaru. Im wyższa rozdzielczość (liczba
bitów), tym bardziej precyzyjny pomiar.
Poniższy obrazek przedstawia
różnicę pomiędzy przetwornikiem 3-bitowym, a 16-bitowym.
Podsumowanie
Tyle słowem wstępu do kilku konstrukcji prostych oscyloskopów, które powinny pojawić się w niedalekiej przyszłości. Będą to konstrukcje oparte na przystawkach do platformy Arduino.
Lakier kopalowy to rozpuszczona kalafonia w roztworze spirytusu. Służył jako impregnat do płótna lotniczego, czy drewna. Obecnie lakier kopalowy wykorzystywany jest jako środek ułatwiający lutowanie - tzw. topnik. W tym artykule zostanie jednak przedstawione jego inne zastosowanie - jako środek zabezpieczający płytki PCB przed różnymi zwarciami na skutek zanieczyszczeń lub skroplonej wody.
Jak pozyskać lakier kopalowy? Co będzie potrzebne?
Spirytus salicylowy
Kalafonia
Krok 1
Rozdrabniamy duże kawałki kalafonii w celu szybszego ich rozpuszczenia w spirytusie.
Krok 2
Zalewamy drobne kawałki kalafonii niewielką ilością spirytusu.
I czekamy do ich całkowitego rozpuszczenia.
Krok 3
Roztwór przelewamy przez warstwę gazy w celu oczyszczenia z drobnych zanieczyszczeń.
Krok 4
Ze względu na szybkie parowanie spirytusu, płyn należy trzymać w szczelnym pojemniku, np. słoiku lub butelce.
Test "izolacji w płynie"
Test będzie polegał na sprawdzeniu wpływu zasolonej wody na urządzenie pokryte kalafonią rozpuszczoną w spirytusie. Rolę urządzenia pełni dioda LED wraz z rezystorem podłączona do zasilacza. Sól rozpuszczona w wodzie ułatwia przepływ prądu poprzez elektrolizę (czysta woda nie przewodzi prądu!). Krok 1
Montujemy układ i wpinamy multimetr, pełniący rolę amperomierza, pomiędzy rezystorem, a zasilaczem.
Krok 2
Sprawdzamy jaki prąd przepływa przez diodę niezanurzoną w wodzie.
Krok 3
Zanurzamy diodę tak by przestała świecić i powtórnie sprawdzamy jaki prąd wskaże multimetr. Jego wartość powinna być nie mniejsza niż ta w pierwszym pomiarze. Krok 4
Za pomocą pędzelka nakładamy kilka warstw rozpuszczonej kalafonii na rezystor z diodą. Krok 5
Zanurzamy diodę w roztworze w taki sposób, aby znaczna część anody i katody znajdowała się pod wodą.
Jeżeli warstwa izolacji została nałożona prawidłowo, dioda powinna świecić pod wodą, a prąd wskazywany przez multimetr powinien mieć taką samą wartość jak ten przy niezanurzonym układzie. Uwaga! Płynna izolacja z rozpuszczonej kalafonii w spirytusie nigdy nie zastąpi tej "z prawdziwego zdarzenia" jak na przykład taśmy izolacyjnej. Jednak doskonale nadaje się do zabezpieczenia płytek PCB przed zanieczyszczeniami, korozją i przypadkowym kontaktem z wodą. Dodatkowo posiada tę zaletę iż przy ewentualnych poprawkach nie trzeba jej zmywać oraz ułatwia lutowanie. W rezultacie lakier kopalowy jest rodzajem topnika, powszechnie używanym podczas lutowania elementów elektronicznych.
Ciekawostka
Na sam koniec - mały eksperyment. Zanurzamy rezystor i diodę led w wodzie "zanieczyszczonej" solą w taki sposób, by prąd przepływał przez roztwór.
W zależności od zawartości elektrolitów woda także może być przewodnikiem. Czym większa jest ich zawartość tym lepsze jest przewodnictwo. W tym wypadku prąd płynący przez diodę zmalał niemal dwukrotnie w stosunku do diody bezpośrednio przyłączonej do rezystora i niezanurzonej w wodzie.
Prosty mikser do automatycznego przełączania sygnałów audio.
Układ został stworzony z myślą o rozwiązaniu uciążliwego problemu przełączania
kabli pomiędzy urządzeniami multimedialnymi, np. MP3, tabletem czy telefonem a
wzmacniaczem i głośnikami. Pozwala na automatyczny wybór jednego z 4 wejść w
zależności od występowania sygnałów wejściowych.
Regulacja głośności powinna odbywać się za pomocą wzmacniacza. Poziom
sygnału z urządzeń multimedialnych powinien być ustawiony na średnią
wartość.
Opis
Urządzenie sprawdza w pętli na którym wejściu występuje
sygnał audio. Po stwierdzeniu istnienia sygnału układ zatrzaskuje się – zmiana
wejścia możliwa jest jedynie po zaniku obecnego sygnału i odczekania ustalonego
przez nas czasu. Aktywne wejście sygnalizowane jest przez świecącą diodę LED.
Czas oczekiwania powinien wynosić minimum kilka sekund, ponieważ zapobiegnie to
niepożądanej zmianie wejścia, np. podczas przejść pomiędzy utworami.
Wykaz elementów
rezystory:
R1, R3, R6, R10…13 100k 0,25zł
R2, R5 1k 0,25zł
R4 2,2k 0,25zł
R7, R8 4,7k 0,25zł
R9 330 0,25zł
kondensatory:
C1 1u 0,70zł
C2, C3, C4, C10, C11 10u 0,80zł
C5…9 100n 0,80zł
półprzewodniki:
IC1 4052 1,00zł
IC2 LM358 0,50zł
IC3 ICL7660 3,00zł
IC4 Attiny 2313 7,00zł
LED1...4 0,80zł
inne:
listwa kątowa goldpin 1,00zł
10x gniazdo cinch do druku 8,00zł
podstawki pod układy scalone (20pin, 16pin, 2x 8pin) 0,59zł
laminat 90x100mm 1,90zł
suma: 27,34zł
Ceny wyznaczone na podstawie cennika jednego z popularniejszych sklepów internetowych. Pod uwagę
nie wzięto kosztów wykonania płytki PCB oraz obudowy.
Schemat
Schemat ideowy układu
Układ składa się z kilku bloków, m. in.:
Zasilanie
Całe urządzenie zasilane jest napięciem 5V. Wzmacniacz zasilamy
napięciem niesymetrycznym, ponieważ interesuje nas jedynie dodatnia część
sygnału. Kłopot może stanowić kostka 4052, która to wymaga zasilania
symetrycznego. Z tego powodu w projekcie użyto układu ICL7660. Połączenie
kondensatorów elektrolitycznych o pojemności 10uF pomiędzy nóżkami: 2 i 4
(oznaczenie CAP) oraz 5 i 3, czyli odpowiednio wyjściem i masą układu, pozwala
na osiągnięcie napięcia wyjściowego równego wejściowemu ze znakiem minus.
Multiplekser
Multiplekser zrealizowany jest na kostce 4052. Układ posiada
4 dwukanałowe wejścia, które mogą być sterowane sygnałem z mikrokontrolera
(MUXA i MUXB).
Wejście INH zwieramy do masy, dzięki czemu układ zawsze jest aktywny. Detektor
pobiera sygnał z wyjścia X, dlatego też na odpowiednich wejściach (X0…3) musimy
dać rezystory (R10…13), dzięki czemu w przypadku braku sygnału lub podłączonego
kabla, układ nie wzbudza się z powodu zakłóceń. Kondensatory C10 i C11
eliminują (możliwą) składową stałą.
Detektor sygnału
Detektor sygnału powstał w oparciu o detektor amplitudy.
Moduł składa się 2 wzmacniaczy operacyjnych (LM358), diody oraz kilku
kondensatorów i rezystorów. Sygnał pobierany jest z wyjścia multipleksera.
Kondensator C1 przepuszcza jedynie składową zmienną. Rezystor R1 zabezpiecza
wzmacniacz przed wzbudzaniem w przypadku braku sygnału na wejściu. Powinien
mieć stosunkowo dużą wartość, aby nie stanowić znacznego obciążenia. Układ
LM358 wraz z rezystorami R2 i R3 stanowi wzmacniacz nieodwracający o sporym
wzmocnieniu (około 100). Wzmocnieniu ulega tylko dodatnia część sygnału (ujemna
część jest tracona, ze względu na niesymetryczne zasilanie). Na tym etapie,
dzięki znacznemu wzmocnieniu, sygnał jest zbliżony do przebiegu prostokątnego.
Następnie w urządzeniu
znajduje się detektor amplitudy, który podtrzymuje sygnał w stanie wysokim.
Elementy C2 i R4 wyznaczają stałą czasową. Kolejny wzmacniacz LM358 wraz z rezystorami
R6 i R5 filtruje zakłócenia, które występują przy braku sygnału, zabezpieczając
w ten sposób urządzenie przed niekontrolowanymi zmianami wejść. Na wyjściu
wzmacniacza dostaniemy stan wysoki w przypadku wystąpienia wzmocnionego sygnału
audio lub stan niski, jeżeli napięcie na wejściu nieodwracającym jest niższe
niż wynikające z dzielnika R5 i R6. W rezultacie jest to układ prostego
komparatora napięcia.
Uwaga! Napięcie wyjściowe z komparatora w logicznym stanie
wysokim nie jest równe napięciu zasilania! Wynika to z budowy samego
wzmacniacza. Na szczęście spadek ten nie jest duży i mieści się w normach dla
układu procesora wynoszącymi minimum 0.6 napięcia zasilania. Z tego
powodu stosowanie układu z wyjściem typu open-collector nie jest konieczne.
Płytka PCB
Automatyczny przełącznik audio - widok na układ.
Urządzenie zrealizowane jest na 6 PCB – 5 na wejścia oraz wyjście,
1 na układ wykonawczy. W projekcie użyto laminatu jednostronnego, a nadruki
naniesiono metodą termotransferu. Z tego powodu w niektórych miejscach musimy
wlutować zworki.
Na płytkach odpowiadających za wejście znajdują się
rezystory R10…13. Na płytce odpowiadającej za wyjście nie musimy wykonywać
dodatkowych otworów pod rezystor.
Układ wykonawczy znajduje się na osobnej, największej
płytce.
Elementy SV1…5 to listwy kątowe typu goldpin. Należy
wlutować je najpierw na płytkach z gniazdami cinch, a następnie dopasować na
płycie głównej układu.
Odstęp oraz grubość ścieżek jest stosunkowo duża, dodatkowo
w projekcie użyto wyłącznie elementów przewlekanych. Z tego powodu wykonanie
urządzenia nie powinno sprawić problemu nawet początkującym elektronikom.
Całość od strony ścieżek należy pokryć lakierem kopalowym,
czyli rozpuszczoną w spirytusie żywicą lub kalafonią, która zabezpieczy płytkę
przed zwarciami i korozją, a przy tym pozwoli na bezpieczne wprowadzenie
ewentualnych zmian.
Kod programu
Program został napisany w uproszczonym języku C – Arduino.
Aby zaprogramować dowolny mikroprocesor AVR (z rodziny
ATtiny) w środowisku Arduino IDE musimy pobrać archiwum i rozpakować je w
folderze: ...\Arduino\hardware\ Po wypakowaniu powstaną pliki i foldery:\Arduino\hardware\tiny\boards.txt\Arduino\hardware\tiny\bootloaders\\Arduino\hardware\tiny\cores\
Dostępne procesory widoczne są w okienku:
Przed
zaprogramowaniem układu musimy wgrać bootloader, który ustala fusebity
mikrokontrolera. Po wykonaniu powyższych instrukcji możemy zaprogramować
procesor podobnie jak Arduino (należy jeszcze wybrać programator, którym
dysponujemy).
Uwaga! Przed napisaniem programu i wgraniu go do procesora
musimy sprawdzić, które piny układu odpowiadają pinom platformy Arduino.
Kod programu automatycznego przełącznika audio jest bardzo
prosty. Składa się z kliku pętli i instrukcji warunkowych.
/*
Automatyczny przełącznik audio
autor: Daniel Turbasa
data: 18-02-2014
*/
int LED = 10;
#define MUXA 14
#define MUXB 15
#define WE 9
#define czas 3000
void setup() //konfiguracja wejść oraz wyjść układu
{
pinMode(10, OUTPUT);
pinMode(11, OUTPUT);
pinMode(12, OUTPUT);
pinMode(13, OUTPUT);
pinMode(MUXA, OUTPUT);
pinMode(MUXB, OUTPUT);
pinMode(WE, INPUT);
}
void fMUX() //funkcja badająca stan sygnału wyjściowego
{
if ( digitalRead(WE) == HIGH ) //dalsza część instrukcji dostępna po wystąpieniu stanu wysokiego
{
digitalWrite(LED, HIGH); //zapalenie diody LED odpowiedniego wejścia
do //pętla nieskończona - stan niski, utrzymujący się dłużej niż czas zadeklarowany w funkcji delay(), wstrzymuje działanie
{
do {} while ( digitalRead(WE) == HIGH ); //pętla - oczekiwanie mikrokontrolera na wystąpienie stanu niskiego
delay(czas); //czas oczekiwania na ponowne pojawienie się sygnału
if ( digitalRead(WE) == LOW ) //wyjście z nieskończonej pętli przy stanie niskim
{
break;
}
} while(1);
digitalWrite(LED, LOW); //zgaszenie diody LED odpowiedniego wejścia
}
}
void loop() //główna pętla programu
{
do
{
for(LED = 10; LED < 14; LED++) //pętla wybierająca pin sterujący diodą LED
{
switch(LED) //wybór wejść multipleksera
{
case 10:
digitalWrite(MUXA, LOW); //sygnał sterujący multiplekserem
digitalWrite(MUXB, LOW); //sygnał sterujący multiplekserem
break;
case 11:
digitalWrite(MUXA, HIGH);
digitalWrite(MUXB, LOW);
break;
case 12:
digitalWrite(MUXA, LOW);
digitalWrite(MUXB, HIGH);
break;
case 13:
digitalWrite(MUXA, HIGH);
digitalWrite(MUXB, HIGH);
break;
default:
break;
}
delay(50); //opóźnienie przełączania
fMUX(); //przejście do funkcji sterującej pracą multipleksera
}
} while(1);
}
Zasadę działania programu przedstawia poniższy graf:
Na samym początku w funkcji setup() konfigurujemy wejścia
oraz wyjścia mikrokontrolera.
void loop() //główna pętla programu
{
do
{
for(LED = 10; LED < 14; LED++) //pętla wybierająca pin sterujący diodą LED
{
switch(LED) //wybór wejść multipleksera
{
case 10:
digitalWrite(MUXA, LOW); //sygnał sterujący multiplekserem
digitalWrite(MUXB, LOW); //sygnał sterujący multiplekserem
break;
case 11:
digitalWrite(MUXA, HIGH);
digitalWrite(MUXB, LOW);
break;
case 12:
digitalWrite(MUXA, LOW);
digitalWrite(MUXB, HIGH);
break;
case 13:
digitalWrite(MUXA, HIGH);
digitalWrite(MUXB, HIGH);
break;
default:
break;
}
delay(50); //opóźnienie przełączania
fMUX(); //przejście do funkcji sterującej pracą multipleksera
}
} while(1);
}
W pętli głównej programu – loop(), zmieniamy kolejno wejścia
multipleksera oraz badamy sygnał wyjściowy. Zastosowanie opóźnienia - funkcja
delay(50), jest konieczne. W przeciwnym wypadku układ nie działa prawidłowo i
występują błędy podczas przełączania. Po każdej zmianie wejścia multipleksera,
program wchodzi do funkcji fMUX(), która sprawdza stan logiczny na wyjściu.
void fMUX() //funkcja badająca stan sygnału wyjściowego
{
if ( digitalRead(WE) == HIGH ) //dalsza część instrukcji dostępna po wystąpieniu stanu wysokiego
{
digitalWrite(LED, HIGH); //zapalenie diody LED odpowiedniego wejścia
do //pętla nieskończona - stan niski, utrzymujący się dłużej niż czas zadeklarowany w funkcji delay(), wstrzymuje działanie
{
do {} while ( digitalRead(WE) == HIGH ); //pętla - oczekiwanie mikrokontrolera na wystąpienie stanu niskiego
delay(czas); //czas oczekiwania na ponowne pojawienie się sygnału
if ( digitalRead(WE) == LOW ) //wyjście z nieskończonej pętli przy stanie niskim
{
break;
}
} while(1);
digitalWrite(LED, LOW); //zgaszenie diody LED odpowiedniego wejścia
}
}
Funkcja fMUX() sprawdza stan sygnału wyjściowego po zmianie
wejścia multipleksera.
W przypadku pojawienia się stanu wysokiego zapala się dioda
LED odpowiedzialna za dane wejście, a układ „zatrzaskuje się” do czasu
pojawienia się stanu niskiego na wyjściu. Po zmianie stanu, procesor oczekuje
krótką chwilę (określoną w funkcji delay()) na pojawienie się stanu wysokiego.
Jeżeli nastąpi zmiana, układ ponownie zatrzaskuje się. Przez ten czas dane
wejście cały czas jest aktywne. Utrzymujący się stan niski prowadzi do wyjścia
z pętli, wygaszenie diody oraz przejście do dalszego sprawdzania sygnału z
wejść multipleksera w głównej pętli układu.
Do pobrania
Schemat układu oraz płytki PCB zrobione w programie Eagle oraz kod programu można pobrać tutaj.
Dodatkowe wyposażenie
Ze względu na zastosowanie gniazd audio typu cinch,
konieczne jest zaopatrzenie się w przejściówki typu mini-jack -> cinch.
Możliwości zmian
Niewykorzystane piny mikrokontrolera możemy wykorzystać
dokładając obsługę przycisku, który niezależnie zmieniałby kanały. Pozwoli to
na wybór konkretnego wejścia, a urządzenie będzie pełniło funkcję prostego
miksera audio.
Ponieważ detektor pobiera sygnał z wyjścia multipleksera,
urządzenie ma charakter zatrzasku – zmiana wejść możliwa jest jedynie po
całkowitym wygaszeniu sygnału z aktywnego wejścia.
Aby była możliwość zmiany źródła sygnału podczas, gdy jest
on aktywny, detektor musiałby pobierać informacje bezpośrednio z wejść
urządzenia. Można to zrealizować na dwa sposoby. Poprzez zwielokrotnienie
detektorów, co niestety wiąże się ze znacznym wzrostem elementów oraz kosztów lub
poprzez dodanie drugiego multipleksera, działającego w sposób ciągły i
sprawdzającego aktualny stan wyjść.
Urządzenie choć proste, pozwoliło mi zdobyć dużo
doświadczenia i wiedzę dotyczącą projektowania urządzeń elektronicznych.
Podczas projektowania używałem prostego symulatora układów elektronicznych,
który wyeliminował część problemów, bez ponoszenia żadnych kosztów i
zmarnowanych elementów.
Już po wykonaniu układu natrafiłem na problemy podobne do
opisanych w tym artykule. Wymusiło
to stosowanie wielu rezystorów 100k, które zwierają wejścia do masy w przypadku
braku sygnału.
Podsumowując – prezentowany przeze mnie artykuł ukazuje
jedynie wierzchołek góry lodowej. Na wykonanie całego urządzenia potrzeba było
wielu godzin spędzonych na rozmyślaniach, szkicach, konsultacjach,
projektowaniu i testowaniu. Nie uważam tego czasu za stracony, jednocześnie mam
nadzieję, że układ przypadnie Wam do gustu i znajdzie się osoba chcąca wykonać
to urządzenie dla siebie :-)
AVT 2425 to stosunkowo prosty i tani miernik pojemności kondensatorów o szerokim zakresie pomiarowym. Wartość badanego kondensatora wyświetlana jest za pomocą linijki diod LED w systemie binarnym. W celu odczytania dokładnej wartości należy zsumować liczby znajdujące się przy zapalonych diodach. Pomiar polega na zliczaniu impulsów z generatora w czasie trwania impulsu z układu NE555 zależnego od pojemności badanego kondensatora. Układ niestety nie jest idealny i często występują problemy z jego uruchomieniem. Poniżej przedstawione są te najczęściej spotykane oraz ich rozwiązania.
Problem:
Układ nie startuje, występuje problem z wyzwoleniem przerzutnika.
Nie można ustalić stanu początkowego układu - wartości 0 na wyświetlaczu w konfiguracji bez przyłączonego kondensatora.
Problem z kalibracją układu na podstawie wzorcowego kondensatora.
Rozwiązanie:
Pojemność C2 jest za mała, pomaga zwiększenie jej wartości do 340pF.
Rezystancja zastępcza, na którą składa się rezystor R6 oraz potencjometr PR3 ma niewystarczającą wartość. Pomaga zwiększenie wartości rezystancji do 43k dla R6 oraz 47k dla PR3. Dla tej wartości rezystora R6 (43k) w przypadku potencjometru wystarczy wartość 22k.
W zależności od tego czy miernik pokazuje za małą wartość lub za dużą należy odpowiednio zmniejszyć lub zwiększyć pojemność C6, która to odpowiada za długość impulsów na wyjściu z generatora.
Uwaga! Przedstawione wyżej rozwiązania sprawdziły się w przypadku posiadanego przeze mnie układu. Ze względu na różne tolerancje elementów oraz wersje układów scalonych dostępnych w kicie AVT 2425, dobór odpowiednich wartości komponentów może się nieco różnić z wyżej podanymi.
Powierzchnie sterowe modelu łączy się ze skrzydłami lub sterami kierunku i wysokości na wiele różnych sposobów. Można przykleić je taśmą lub zrobić odpowiednie nacięcie pomiędzy np. lotką a skrzydłem. Niestety obie metody nie są zbyt trwałe, a dla początkujących modelarzy często trudne do osiągnięcia. Innym wyjściem jest zakup gotowych zawiasów, aczkolwiek jest to bardzo droga inwestycja. Dlatego przedstawię swój sposób na rozwiązanie tych problemów - zawiasy modelarskie z recyklingu - bardzo tanie, a jednocześnie wytrzymałe. Co będzie potrzebne?
garść (miękkich) spinaczy biurowych
puszka aluminiowa
Uwaga! Ze względu na ostre elementy, podczas wykonywania zawiasów należy zachować szczególną ostrożność! Część I Puszka
Krok 1
Dziurawimy puszkę przy denkach ostrym narzędziem, np. płaskim śrubokrętem.
Wycinamy nożyczkami płaski kawałek blachy. Dobrze jest usunąć wszelkie nierówności tak by otrzymać prostokątny skrawek aluminium. Ułatwi to dalszą obróbkę.
Krok 2
Wykonujemy pomiar szerokości dostępnych nam kombinerek.
Wymiary nanosimy na kawałek blachy i wycinamy metalowe paski wzdłuż szerokości.
Krok 3
Z powstałych pasków wycinamy blaszki o długości 2,5 cm.
Następnie metalowe fragmenty zaginamy w połowie.
Część II Spinacze
Krok 1
Z dostępnych spinaczy biurowych wybieramy te, które łatwo dają się wyginać. Dość dobrze nadają się spinacze kolorowe, powlekane.
Krok 2
Prostujemy spinacze na ile to możliwe.
Krok 3 (dla spinaczy powlekanych)
Nacinamy zewnętrzną powłokę, a następnie ją usuwamy.
Krok 4
Z wyprostowanych spinaczy wycinamy pręty o długości ok. 3 cm.
Krok 5
Wycięte pręty odpowiednio wyginamy na naszych kombinerkach.
Część III Łączymy elementy
Krok 1
Łączymy powstałe elementy. Blaszkę przy zgięciu należy lekko zmiażdżyć, tak, by wygięty pręt nie mógł wypaść.
Krok 2
Wyginamy końce blaszki.
Krok 3
Wyginamy odpowiednio końcówki prętów.
Wygięcia to tzw. "haczyki", które trzymają zawiasy w piance.
* * *
Zawias gotowy
Uwaga! Przed użyciem elementy należy dokładnie sprawdzić. Zawiasy powinny się swobodnie obracać pod kątem minimum 60st w każdą stronę.
Jeżeli występuje wyczuwalny opór należy lekko rozszerzyć zgiętą w połowie blaszkę.
* * *
Montaż zawiasów
Krok 1
Przed montażem zawiasów musimy odpowiednio wyprofilować kawałki pianki. W tym celu jeden element wykańczamy na płasko | natomiast drugi szlifujemy w kształt litery C.
W modelach samolotów powierzchnie sterowe (elementy ruchome) powinny być zakończone w kształcie litery C.
Krok 2
Na obydwu elementach piankowych wyznaczamy miejsce na zawiasy. Odległość pomiędzy zawiasami powinna wynosić około 5 cm, natomiast odległość od krańców pianki nie powinna być większa niż 2 cm.
Do płaskiej powierzchni montujemy zawiasy zakończone wygiętymi prętami, natomiast do zaokrąglonej - zakończone blaszką.
Krok 3
Nacinamy otwory w piance o głębokości odpowiadającej wymiarom zawiasów.
Krok 4
Zaczynamy od montażu do płaskiej powierzchni (zawiasy zakończone wygiętym prętem), następnie przechodzimy do powierzchni zaokrąglonej (zawiasy zakończone wygiętymi listkami blaszki).
* * *
Gotowy ster kierunku w którym użyte zostały zawiasy z puszki i spinaczy.
